عفو و تخفیف مجازات شامل چه کسانی می‌شود؟ | عفو رهبری چه شرایطی دارد

به طور کلی عفو در لغت به معنای بخشیدن می باشد اما در خصوص عفو جرایم، در اصطلاح حقوقی و کیفری به معنای توقف مجازات و تعقیب مجرم و بخشش مجازات شخص محکوم می باشد.

البته عفو مختص جرایمی است که جنبه خصوصی ندارند و یا شاکی خصوصی از شکایت خود صرف نظر کرده است به عبارت دیگر هر جرمی که محقق می شود ممکن است دارای جنبه خصوصی باشد یا جنبه عمومی و یا اینکه هر دو جنبه را به طور همزمان داشته باشد.

در توضیح این موارد باید گفت که جنبه خصوصی جرم به این معناست که شخصی (شاکی) از وقوع آن جرم متضرر شده است. در مقابل جنبه عمومی جرم به این معناست که با وقوع آن جرم علاوه بر شاکی خصوصی به نوعی جامعه عمومی نیز متضرر شده است. یعنی در نظم عمومی جامعه اختلال وارد شده است. مانند جرم قتل یا سرقت که علاوه بر شاکی خصوصی، امنیت عمومی جامعه نیز متضرر شده است.

جنبه عمومی جرم توسط دادستان یا مدعی‌العموم قابل پیگیری است. بنابراین گاهی ممکن است حتی با بخشش شاکی خصوصی مجرم به جهت جنبه عمومی جرم ارتکابی تحت تعقیب کیفری قرار گیرد و مجازات شود. البته در برخی موارد ممکن است پس از این که مجرم بخشی از مجازات خود را متحمل شد شامل عفو شود که در ادامه به این موضوع پرداخته می شود.

عفو عمومی

مطابق قانون مجازات اسلامی عفو عمومی مختص جرایم تعزیری است. یعنی جرایمی که قانونگذار مجازات آنها را تعیین کرده است که عموماً شامل حبس و جزای نقدی هستند.

بیشتر بخوانید  خیانت در امانت چک

بنابراین عفو عمومی شامل جرایمی که مجازات آنها شرعی (مانند حد، قصاص و دیه) است، نمی شود. در واقع در عفو عمومی تعدادی از محکومان و متهمان در یک شرایط خاص به طور همزمان عفو می‌شوند اما در عفو خصوصی یک محکوم خاص مورد عفو قرار می‌گیرد.

آیا عفو عمومی جبران خسارت ناشی از جرم را نیز از بین می ‌برد؟

نکته قابل توجه در مورد عفو عمومی اینجاست که تمام آثار محکومیت را از بین می‌برد اما شامل پرداخت دیه و جبران خسارت نمی شود. یعنی دیه و سایر خسارت های ناشی از جرم می بایست پرداخت شوند.

آیا عفو عمومی شامل معاون جرم و شریک جرم نیز میشود؟

عفو عمومی به این جهت که باعث از بین رفتن رکن قانونی جرم (رکن قانونی جرم: آن جرم در قانون تعریف شده و برای آن مجازات تعیین شده باشد) می‌شود در نتیجه شامل معاون جرم و شریک جرم نیز می‌شود و آنها هم همراه مجرم عفو می‌شوند.

شرایط تقاضای عفو, عفو جرم سرقت, عفو کردن تجاوز, عفو جرایم تعزیری, وکیل پایه یک دادگستری, وکیل تهران, مشاوره حقوقی تلفنی

عفو خصوصی

به موجب قانون مجازات اسلامی عفو خصوصی با درخواست رئیس قوه قضاییه از مقام رهبری با رعایت موازین اسلامی اعمال می شود.

بنابراین عفو خصوصی از اختیارات مقام رهبری می باشد. نکته دیگر اینکه عفو خصوصی تنها پس از صدور حکم قطعی امکان پذیر است. یعنی فقط شامل محکومان می‌شود در حالی که عفو عمومی هم به محکومان و هم به متهمان اعطا می‌شود.

در برخی موارد نیز ممکن است جرایمی که مجازات آنها حد شرعی می باشد هم شامل عفو شوند. همچنین بر خلاف عفو عمومی در عفو خصوصی رکن قانونی جرم از بین نمی رود یعنی محکومیت مجرم به عنوان سابقه کیفری او ثبت می شود.

بیشتر بخوانید  حکم جلب سیار و عادی  ( دستور جلب )

چه جرایمی شامل عفو نمیشود؟

همانطور که اشاره شد جرایمی که مجازات آنها حد، قصاص و دیه است شامل عفو نمی‌شوند.

جرایم دیگر که شامل عفو نمی‌شوند مطابق قانون آیین نامه کمیسیون عفو موارد زیر می باشند:

• قاچاقچیان حرفه ای مواد مخدر (حرفه ‌ای بودن و تعیین مصادیق مهم آن به تشخیص رئیس قوه قضاییه است)

• سرقت مسلحانه

•تجاوز و زنای به عنف

• مصادیق مهم جرایمی از قبیل جاسوسی، محاربه، قاچاق سلاح و مهمات، اختلاس، ارتشاء و آدم‌ربایی

• محکومان به جرایم مستوجب حد شرعی اعدام و رجم (سنگسار) که با شهادت شهود اثبات شده باشد

عفو به درخواست چه کسانی صورت می‌ گیرد

مطابق آیین نامه کمیسیون عفو افراد زیر می توانند درخواست عفو را پیشنهاد دهند:

    رئیس دادگستری مربوط

    دادستان مربوط

    قاضی ناظر زندان مربوط

    رئیس زندان مربوط

    محکوم علیه

    خانواده و بستگان محکوم‌ علیه

در چه مناسبت هایی عفو صورت می‌گیرد؟

مناسبتهای عفو و بخشودگی به شرح زیر می باشد:

• ولادت حضرت رسول اکرم ص ، 12تا 17ربیع ا

• مبعث حضرت رسول اکرم ص 27رجب

• ولادت حضرت امیرالمومنین ع 13رجب

• ولادت حضرت امام حسین ع 3 شعبان

• ولادت حضرت قائم ع 15شعبان

• عید سعید فطر ، اول شوال

• عید سعید قربان، 10ذیحجه

• عید سعید غدیر، 18ذیحجه

• سالروز پیروزی انقلاب اسلامی 22بهمن

• سالروز جمهوری اسلامی ، 12فروردین

• عید نوروز، اول فروردین

• سالروز حماسه فتح خرمشهر ویژه عفو محکومان نیروهای مسلح،3خرداد

• ولادت حضرت فاطمه س ویژه عفو محکومان نسوان، 20جمادی الثانی

• سایر مناسبت هایی که مقام معظم رهبری موافقت کند.